ഏറെക്കാലമായി ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയ,നിയമ,സാമൂഹിക ഇടനാഴികളില്‍ ഏറെ ചര്‍ച്ചചെയ്യപ്പെട്ട മുസ്‌ലിം വിവാഹമോചന രീതികളില്‍പ്പെട്ട മുത്വലാഖ് സംബന്ധിച്ച സുപ്രിംകോടതി വിധി വന്നതോടെ പ്രശ്‌നം പരിഹരിക്കപ്പെടുന്നതിനു പകരം കൂടുതല്‍ സങ്കീര്‍ണമാവുകയാണ്. മുസ്‌ലിം,ഹിന്ദു,സിഖ്,ക്രിസ്ത്യന്‍,ജൈന മതങ്ങളില്‍പെട്ട അഞ്ചു ജഡ്ജിമാരടങ്ങിയ ബെഞ്ച് പുറപ്പെടുവിച്ച വിധി വായിച്ചെടുക്കുന്നതില്‍പോലും വ്യക്തതയില്ലായ്മയുണ്ട്.
മൂന്നു വ്യത്യസ്ത വിധികളാണ് പുറത്തുവന്നിരിക്കുന്നത്. ഭരണഘടനാവിരുദ്ധമെന്നു രണ്ടുപേര്‍. ഇസ്‌ലാമികവിരുദ്ധമെന്ന് ഒരാള്‍; വ്യക്തിനിയമത്തിന്റെ ഭാഗവും ഭരണഘടനാവിരുദ്ധവുമല്ലെന്നും എന്നാലും....... ആറുമാസത്തേയ്ക്ക് ഒഴിവാക്കണമെന്നും രണ്ടു പേര്‍. മൊത്തത്തില്‍ ഒരു കണ്‍ഫ്യൂഷന്‍!
സുപ്രിംകോടതി വിധി വന്നതോടെ അതിനെ പിന്താങ്ങി രാഷ്ട്രീയനേതൃത്വവും പ്രതിരോധിച്ചുകൊണ്ടു മതനേതൃത്വവും രംഗത്തിറങ്ങി. സോഷ്യല്‍ മീഡിയകളിലും മറ്റും മുത്വലാഖിനെ പ്രതിരോധിക്കാനിറങ്ങിയവര്‍ പൊതുവേ ചെയ്തതു വിവാഹബന്ധത്തില്‍ സംഭവിക്കുന്ന വിള്ളലുകളെ വിവാഹമോചനത്തിലെത്താതെ പരിഹരിക്കാന്‍ ഖുര്‍ആന്‍ നിര്‍ദേശിച്ച വിവിധഘട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ച് ആവേശപൂര്‍വം സംസാരിക്കുകയോ ഇസ്‌ലാമിക വിവാഹമോചനമെന്നു പറഞ്ഞാല്‍ കേവലം ഒറ്റയടിക്കു മൊഴിചൊല്ലലല്ലെന്നു പറയുകയോ മാത്രമാണ്.
അത്തരം ന്യായീകരണങ്ങള്‍ യഥാര്‍ഥപ്രശ്‌നത്തെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നില്ലെന്നു മാത്രമല്ല, ചിലപ്പോഴെങ്കിലും അതില്‍നിന്ന് ഒളിച്ചോടുകയും ചെയ്യുന്നു. പ്രശ്‌ന പരിഹാരത്തിനു നിര്‍ദേശിക്കപ്പെട്ട വിവിധ നടപടികള്‍ സ്വീകരിക്കാതെയും ഭാവിയില്‍ അതിനുള്ള എല്ലാ വാതിലുകളും കൊട്ടിയടച്ചും ഒറ്റയിരിപ്പില്‍ മൂന്നു ത്വലാഖും ചൊല്ലിയാല്‍ കര്‍മശാസ്ത്ര നിയമാനുസരണം അതിനു നിയമസാധുതയുണ്ടെന്ന വിഷയമാണല്ലോ സുപ്രിംകോടതി വിധിയുടെ അടിസ്ഥാന പ്രശ്‌നം. ആ വിഷയത്തെ പ്രത്യേകമായി അഭിസംബോധന ചെയ്യാതെ ഈ വിഷയത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചര്‍ച്ചകളും ഇടപെടലുകളും കേവലം പുകമറ സൃഷ്ടിക്കാന്‍ മാത്രമേ ഉപകരിക്കൂ.
ഇസ്‌ലാമിലെ ത്വലാഖ് സംവിധാനം കേവലം മൊഴിചൊല്ലലല്ല. മറിച്ച്, നേരത്തേ സൂചിപ്പിച്ച വിവിധഘട്ടങ്ങള്‍ കടന്നുപോകണമെന്നു നാം ആവേശപൂര്‍വം പറയുമ്പോള്‍ പ്രസക്തമാകുന്നതാണു ജസ്റ്റിസ് കുര്യന്‍ ജോസഫിന്റെ വിധിന്യായം. ഈ ഘട്ടങ്ങളൊന്നും കടന്നുപോകാത്ത മുത്വലാഖ് ഇസ്‌ലാമിക വിരുദ്ധമല്ലേയെന്നാണു പ്രത്യക്ഷത്തില്‍ ന്യായമായിത്തോന്നാവുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ കണ്ടെത്തല്‍.
ഇതിനു കൃത്യമായി മറുപടി നല്‍കുന്നതില്‍, അല്ലെങ്കില്‍ ഇത്തരത്തിലുള്ള ത്വലാഖിന്റെ സാധുത നിയമസംവിധാനത്തെയും പൊതുസമൂഹത്തെയും ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നതില്‍ മുസ്‌ലിം പ്രതിനിധികള്‍ വിജയിച്ചിട്ടില്ലെന്നാണു സുപ്രിംകോടതിവിധിയും തുടര്‍ന്ന് അതിനെ സ്വാഗതം ചെയ്യുന്ന വിവിധ കോണുകളില്‍നിന്നുള്ള അഭിപ്രായ പ്രകടനങ്ങളും വ്യക്തമാക്കുന്നത്.
കര്‍മശാസ്ത്രപരമായി നൂറ്റാണ്ടുകളായി മുസ്‌ലിംസമൂഹം പിന്തുടര്‍ന്നുവരുന്ന നാലു സരണികളും (ശാഫിഈ, ഹനഫി, മാലികി, ഹന്‍ബലി) ഒറ്റയിരിപ്പില്‍ മൂന്നു ത്വലാഖും ചൊല്ലിയാല്‍ അതോടെ ആ വിവാഹബന്ധം അവസാനിക്കുകയും അവര്‍ തമ്മിലുള്ള ദാമ്പത്യബന്ധം നിഷിദ്ധമായിത്തീരുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്നാണു സ്ഥിരീകരിക്കുന്നത്. ഇബ്‌നു തൈമിയ്യ പോലുള്ള ഒറ്റപ്പെട്ട ചിലര്‍ മാത്രമാണു മറിച്ച് അഭിപ്രായപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്.
ഇത്തരത്തില്‍ നിയമസാധുത കല്‍പിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു കാര്യം ഇന്ത്യന്‍ സമൂഹത്തില്‍ എന്തുകൊണ്ട് ഇത്ര അപരിഷ്‌കൃതമായ നിയമരൂപമായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നുവെന്നു ചിന്തിക്കേണ്ടത് ഇന്ത്യയിലെ മുസ്‌ലിംസമൂഹവും അവരുടെ മത,സാമൂഹിക നേതൃത്വവുമാണ്. അതു സംബന്ധിച്ച ചര്‍ച്ചയിലേക്കു വഴിതുറക്കാനുള്ള എളിയ ശ്രമമാണ് ഈ കുറിപ്പ്.

ത്വലാഖിന്റെ സാംസ്‌കാരിക-നിയമ പരിസരം

ഏതൊരു നിയമസംവിധാനവും പ്രായോഗികതലത്തില്‍ സമ്പൂര്‍ണമാകുന്നത് അതിനെ വലയം ചെയ്യുന്ന സാംസ്‌കാരികവും ധാര്‍മികവുമായ അന്തരീക്ഷത്തില്‍ മാത്രമാണ്. വിവാഹമെന്ന സാമൂഹികസംവിധാനത്തെ ഇസ്‌ലാമിന്റെ സാംസ്‌കാരികപരിപ്രേക്ഷ്യത്തില്‍ മനസ്സിലാക്കുകയും ഇസ്‌ലാമിലെ വിവാഹസങ്കല്‍പത്തിന്റെ സാകല്യതയില്‍ നിന്നു ത്വലാഖിനെ വായിക്കുകയും ചെയ്യണം. പറഞ്ഞുവരുന്നത്, ഇന്ത്യയിലെ മുസ്‌ലിംസമൂഹത്തിന്റെ ഇടയില്‍ കര്‍മശാസ്ത്രനിയമങ്ങളുടെ സാങ്കേതികത പിന്തുടരപ്പെടുമ്പോള്‍തന്നെ ഇസ്‌ലാമിന്റെ സാംസ്‌കാരികപരിസരത്തുനിന്ന് ഏറെ മാറിയാണു പലപ്പോഴും നടപ്പ് എന്നാണ്.
ഇസ്‌ലാമിലെ വിവാഹസങ്കല്‍പവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നാലുകാര്യങ്ങള്‍ ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. മഹറില്‍ (പുരുഷന്‍ സ്ത്രീക്ക് നല്‍കുന്ന വിവാഹധനം) കേന്ദ്രീകൃതമാണ് എന്നതാണ് ഒരു പ്രധാനകാര്യം. ഇസ്‌ലാം പുനര്‍വിവാഹത്തെയും വിധവാവിവാഹത്തെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. വിവാഹത്തെ തുടര്‍ന്നു തന്റെ ഇണയുടെ അടിസ്ഥാനപരമായ എല്ലാ ചെലവുകളും മക്കളുടെ ചെലവുകള്‍ പൂര്‍ണമായും വഹിക്കേണ്ടതു പുരുഷനാണ്.
പുരുഷനും സ്ത്രീയുടെ രക്ഷാധികാരിയും ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്ന ഉഭയകക്ഷി കരാറാണത്. ഈ നാലു കാര്യങ്ങളിലും സംസ്‌കാരവും നിയമവും ഇഴചേര്‍ന്നു നില്‍ക്കുന്നതോടൊപ്പം ആദ്യ രണ്ടുകാര്യങ്ങള്‍ ഇസ്‌ലാമിക വിവാഹസംസ്‌കാരത്തിന്റെ പരിസരം നിര്‍മിക്കുമ്പോള്‍ ശേഷമുള്ള രണ്ടു കാര്യങ്ങള്‍ വിവാഹത്തെ തുടര്‍ന്നുള്ള ബാധ്യതകളുടെ നിയമപരമായ സംവിധാനത്തിന് അടിത്തറ പാകുന്നു.
ഈ സാംസ്‌കാരിക നിയമ പരിസരങ്ങളെ പലപ്പോഴും അരികുവല്‍കരിക്കുകയും അപ്രസക്തമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട് ഇന്ത്യയിലെ മുസ്‌ലിം വിവാഹങ്ങള്‍. വിവാഹം സ്ത്രീധന കേന്ദ്രീകൃതവും പുനര്‍വിവാഹവും വിധവാവിവാഹവും മോശം കാര്യങ്ങളുമായി കാണുന്ന ഇന്ത്യയില്‍ നിലനില്‍ക്കുന്ന വൈവാഹികസംസ്‌കാരം ഒരു ഭാഗത്തു പിന്തുടരുകയും മറുഭാഗത്ത് ഇസ്‌ലാമിക കര്‍മശാസ്ത്രത്തിന്റെ വിധികള്‍ അക്ഷരംപ്രതി നടപ്പാക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോഴുണ്ടാകുന്ന ചേര്‍ച്ചക്കുറവാണു യഥാര്‍ഥത്തില്‍ ഇന്ത്യന്‍ സാഹചര്യത്തില്‍ ത്വലാഖ് സംബന്ധിച്ച ചര്‍ച്ചയില്‍ സംഭവിക്കുന്നത്. ഈ പ്രശ്‌നം പരിഹരിക്കപ്പെടാത്തിടത്തോളം ത്വലാഖ് സംബന്ധിച്ചു പൊതുവെയും മുത്വലാഖ് സംബന്ധിച്ചു പ്രത്യേകിച്ചും പൊതുസമൂഹത്തെയും മുസ്‌ലിം സമൂഹത്തിലെ തന്നെ ലിബറല്‍ ചിന്താഗതിക്കാരെയും ബോധ്യപ്പെടുത്താന്‍ പ്രയാസപ്പെടുമെന്ന കാര്യത്തില്‍ സംശയമില്ല.
ഇസ്‌ലാമിക സംസ്‌കാരത്തില്‍ പുരുഷന് ഒട്ടനവധി ബാധ്യതകള്‍ വരുത്തിവയ്ക്കുന്ന സംവിധാനമാണു വിവാഹം. അതില്‍ ഏറ്റവും പ്രധാനമാണു മഹ്‌റ്. സ്ത്രീക്കു പുരുഷന്‍ നല്‍കുന്ന മഹ്‌റിന് ഇസ്‌ലാം ഒരു പരിധിയും നിശ്ചയിച്ചിട്ടില്ല. രണ്ടാം ഖലീഫ ഉമര്‍(റ)വിന്റെ കാലത്തു പുരുഷന്മാരുടെ പരാതിയില്‍ മഹ്‌റിനു പരിധി നിശ്ചയിക്കാന്‍ ഉമര്‍ (റ) മുതിര്‍ന്നപ്പോള്‍ ഒരു സ്ത്രീ അതിനെ എതിര്‍ത്തതും അങ്ങനെ അദ്ദേഹം ആ തീരുമാനത്തില്‍ നിന്നു പിന്തിരിഞ്ഞതും ചരിത്രത്തില്‍ സുവിദിതമാണല്ലോ.
വിവാഹം ചെയ്യപ്പെടുന്ന സ്ത്രീയുടെ അവകാശമാണു മഹ്‌റ്. അത് എത്രവേണമെന്നു വിവാഹത്തിനു മുമ്പായി അവള്‍ക്കു നിശ്ചയിക്കാം. പല മുസ്‌ലിം ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങളിലും സ്ത്രീകളുടെ ഉയര്‍ന്ന മഹ്‌റ് കാരണം പുരുഷന്മാരെ വിവാഹത്തിനു സഹായിക്കാനായി പ്രത്യേക സംവിധാനങ്ങള്‍ തന്നെയുണ്ട്. സ്വര്‍ണവും വീടും വാഹനവുമൊക്കെ മഹ്‌റായി സ്ത്രീ ആവശ്യപ്പെടാറുണ്ട്. തന്റെ ഇണയുമായി ശാരീരികബന്ധം പുലര്‍ത്തിയശേഷം അവളെ മൊഴിചൊല്ലുന്ന പക്ഷം മഹ്‌റ് നല്‍കിയ ഒന്നും തിരിച്ചുവാങ്ങാന്‍ പുരുഷന് അവകാശമില്ല; ബന്ധം പുലര്‍ത്തുന്നതിനു മുമ്പാണെങ്കില്‍ പകുതി മാത്രം തിരിച്ചുവാങ്ങാം.
വൈവാഹികജീവിതം ആരംഭിക്കുന്നതോടെ സ്ത്രീയുടെ അടിസ്ഥാനപരമായ എല്ലാ ചെലവുകളും നടത്തേണ്ടതു പുരുഷനാണ്. മക്കളുടെ ചെലവുകളുടെ പൂര്‍ണ ഉത്തരവാദിയും ഭര്‍ത്താവു തന്നെ. വിവാഹത്തോടനുബന്ധിച്ചുള്ള വിവാഹസല്‍ക്കാരം നടത്തേണ്ടതും ഭര്‍ത്താവാണ്. ഇവ്വിധം ഭാരിച്ച സാമ്പത്തികബാധ്യത വരുത്തിവയ്ക്കുന്ന ചടങ്ങാണു പുരുഷനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വിവാഹം. അതേസമയം ഒരു നയാപൈസയുടെ ചെലവുമില്ലാതെ സ്ത്രീക്കു വിവാഹജീവിതത്തിലേയ്ക്കു പ്രവേശിക്കാം. ഈയൊരു പശ്ചാത്തലത്തില്‍ നിന്നുവേണം പുരുഷനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഉദാരമായ ത്വലാഖ് സംവിധാനത്തെ കാണാന്‍.
ഒരു സ്ത്രീയെ വിവാഹമോചനം നടത്തിയ പുരുഷനു മറ്റൊരു വിവാഹം കഴിക്കണമെങ്കിലും ഈ ചെലവുകളെല്ലാം വീണ്ടും നല്‍കേണ്ടിവരും. തിരിച്ചെടുക്കാന്‍ കഴിയുന്ന രീതിയിലുള്ള ഇദ്ദ കാലാവധി കഴിഞ്ഞു മുന്‍ ഭാര്യയെ വീണ്ടും വിവാഹം കഴിക്കുകയാണെങ്കിലും മഹ്‌റ് വീണ്ടും നല്‍കണം; ഇദ്ദ കാലയളവിലെ ചെലവും. എന്നാല്‍, സ്ത്രീക്കു വീണ്ടും മഹ്‌റ് ലഭിക്കുക വഴി സാമ്പത്തികമായി ലാഭകരമാണു പുനര്‍വിവാഹം.
ഇസ്‌ലാമിക സംസ്‌കാരത്തില്‍ സ്ത്രീകളുടെ പുനര്‍വിവാഹം ഏറെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കപ്പെടുന്നതാണെന്ന കാര്യം ഇതിനോടു കൂട്ടിവായിക്കണം. ഇത്തരമൊരു സംവിധാനത്തില്‍ ഭാര്യയെ ത്വലാഖ് ചൊല്ലുന്നതിനു മുന്‍പു രണ്ടുപ്രാവശ്യം പുരുഷന്‍ ആലോചിക്കുമെന്നു തീര്‍ച്ച. അതായത്, മഹ്‌റ് സംവിധാനത്തിലൂടെ സ്വാഭാവികമായി നിയന്ത്രിക്കപ്പെടും ത്വലാഖ്. മാത്രമല്ല ഇത്തരമൊരു സാംസ്‌കാരികപരിസരത്തില്‍ ത്വലാഖ്‌കൊണ്ട് ഏറെ പ്രയാസപ്പെടുക പുരുഷനായിരിക്കും. വിവാഹം, ത്വലാഖ് തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങളില്‍ കളിയും തമാശയും പാടില്ലെന്നും തമാശയായിപ്പോലും അതിന്റെ പദങ്ങള്‍ ഉച്ചരിച്ചാല്‍ അതിനും നിയമസാധുതയുണ്ടാകുമെന്ന പ്രവാചകാധ്യാപനവും ഈ വിഷയത്തില്‍ പുലര്‍ത്തിയിരിക്കേണ്ട ഗൗരവത്തിലേയ്ക്കു വിരല്‍ചൂണ്ടുന്നു.
ഇന്ത്യന്‍ സാഹചര്യത്തില്‍ നേരത്തെപ്പറഞ്ഞ സാംസ്‌കാരികപരിസരം ഇല്ലെന്നു മാത്രമല്ല പലപ്പോഴും അതിന്റെ നേര്‍വിപരീതമാണു കാണാന്‍ സാധിക്കുന്നത്. മഹ്‌റിനെ അപ്രസക്തമാക്കി സ്ത്രീധനമെന്ന പുരുഷധനം ആ സ്ഥാനം കൈയടക്കിയിരിക്കുന്നു. വിവാഹച്ചെലവുകളുടെ നല്ലൊരു ശതമാനം പോലും സ്ത്രീ വഹിക്കേണ്ടി വരുന്നു. തന്റെ മഹ്‌റ് എത്രയെന്നു അറിയാനോ അതു ചോദിക്കാനോ മുസ്‌ലിംസ്ത്രീക്കു കഴിയുന്നില്ല. വിവാഹമോചിതയാവുന്ന സ്ത്രീയെ സമൂഹം രണ്ടാം കണ്ണോടെ കാണുകയും അവരുടെ പുനര്‍വിവാഹത്തെ അവഗണിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വിവാഹമോചിതയായ സ്ത്രീക്കു പലപ്പോഴും മക്കളുടെ സാമ്പത്തികബാധ്യത ഏറ്റെടുക്കേണ്ടിവരുന്നു.
ഇത്തരം സ്ത്രീവിരുദ്ധമായ സാംസ്‌കാരിക അപചയങ്ങള്‍ നിലനില്‍ക്കുമ്പോള്‍ ത്വലാഖ് അതിന്റെ ഭാഷാര്‍ഥം സൂചിപ്പിക്കുന്നതുപോലെ സ്ത്രീക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നതിനുപകരം അവളുടെ ജീവിതം കൂടുതല്‍ പരിതാപകരമാക്കുമെന്ന കാര്യത്തില്‍ സംശയമില്ല. ഇത്തരമൊരു സാഹചര്യത്തിലാണ് ഉദാരമായ ത്വലാഖ് വ്യവസ്ഥകളെ പലരും ആശങ്കകളോടെ കാണുന്നതെന്നു പറയാതിരിക്കാന്‍ വയ്യ. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ഈ സാമൂഹ്യസാഹചര്യത്തിനു മാറ്റംവരുത്താന്‍ മുസ്‌ലിം മത-രാഷ്ട്രീയ സാമൂഹിക നേതൃത്വങ്ങള്‍ മുന്നോട്ടുവരികയും അതിനുവേണ്ട നിയമ-സാംസ്‌കാരിക വലയങ്ങള്‍ തീര്‍ക്കാന്‍ മുന്‍കൈ എടുക്കുകയും വേണം.

(തുടരും)