മലപ്പുറം
ഡോ. എം. ഗംഗാധരന്റെ വിടവാങ്ങലിലൂടെ കേരളത്തിന് നഷ്ടമായത് മലബാറിന്റെ ചരിത്രം പുതുതലമുറയ്ക്ക് പകരാൻ അന്വേഷണ ത്വരയോടെ മുന്നിട്ടിറങ്ങിയ അധ്യാപകനെ.
മലബാർ മുസ്‌ലിം സംസ്‌കാരവും ചരിത്രവും മുഖ്യധാരയിൽ കൊണ്ടുവന്നതിൽ ഡോ. എം. ഗംഗാധരന്റെ പങ്ക് ചെറുതല്ല. ദുർബല വിഭാഗങ്ങളുടെ സാമൂഹിക വിഷയങ്ങളിൽ ഇടപെട്ട് മനുഷ്യാവകാശങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം ജീവിതം സമർപ്പിച്ചത്.

മലബാർ ചരിത്രത്തിന്റെ ഏടുകൾ ഇംഗ്ലിഷിലും മലയാളത്തിലുമായി രചിച്ച ഡോ. എം. ഗംഗാധരൻ മതേതര വീക്ഷണത്തിൽ ഊന്നി ചരിത്രം പറയാനാണ് ശ്രമിച്ചത്. മലബാർ സമരം ദേശീയ സമരത്തിന്റെ ഭാഗമാണെന്ന് അദ്ദേഹം കൃതികളിലൂടെ സ്ഥാപിച്ചു. ഏറ്റവുമവസാനം രചിച്ച വാരിയംകുന്നത്ത് കുഞ്ഞഹമ്മദ് ഹാജി അടക്കം ചരിത്രത്തിന്റെ വേരുകൾ കണ്ടെത്താൻ അദ്ദേഹം ശ്രമിക്കുന്നുണ്ട്. മാപ്പിള പഠനങ്ങളിൽ മുസ്‌ലിം ജീവിതത്തിന്റെ ഇന്നലെകളെ കുറിച്ചായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആഴത്തിലുള്ള പഠനം.

വിശ്വപ്രസിദ്ധ ചരിത്രകാരൻ സ്റ്റീഫൺ ഫെഡറിക് ഡെയിൽ മലബാർ മുസ്‌ലിംകളെ കുറിച്ച് നടത്തിയ പഠനത്തിന്റെ മുഖ്യ സ്രോതസുകളിൽ ഒന്നായിരുന്നു എം. ഗംഗാധരൻ.
ഇരുവരും ഒന്നിച്ചെഴുതിയ മലബാറിലെ നേർച്ചകളെ കുറിച്ചുള്ള പഠനം അന്താരാഷ്ട്ര പ്രശസ്തിയാർജിച്ചിരുന്നു.
ഇന്ത്യക്ക് അകത്തും പുറത്തും സർവകലാശാലകളിലും കലാലയങ്ങളിലും മലബാർ ചരിത്രത്തെ കുറിച്ച് പ്രഭാഷണങ്ങൾ നടത്താനും ഗംഗാധരൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. ഇതുകൂടാതെ അന്വേഷണം, ആസ്വാദനം, നിരൂപണം പുതിയ മുഖം, മലബാർ റിബല്യൺ 1921-22, ദ ലാൻഡ് ഓഫ് മലബാർ, മാപ്പിള പഠനങ്ങൾ, വാരിയംകുന്നത്ത് കുഞ്ഞഹമ്മദ് ഹാജി എന്നീ പ്രധാന കൃതികളും രചിച്ചിട്ടുണ്ട്.