പ്രൊ​ഫ. കെ. ​ആ​ലി​ക്കു​ട്ടി മു​സ്‌​ലി​യാ​ര്‍ /​ ഡോ. കെ.​പി ശം​സു​ദ്ദീ​ന്‍ തി​രൂ​ര്‍ക്കാ​ട്

1857ലെ ​ബ്രി​ട്ടി​ഷ് വി​രു​ദ്ധ പോ​രാ​ട്ടം വൈ​ദേ​ശി​കാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നെ​തി​രേ ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ജ​ന​ത ന​ട​ത്തി​യ ചെ​റു​ത്തു​നി​ല്‍പ്പു​ക​ളി​ല്‍ അ​തി​പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ്. ഈ ​സ​മ​ര​ത്തി​ല്‍ പ​ങ്കെ​ടു​ത്ത് ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ല്‍ ജീ​വ​ഹാ​നി നേ​രി​ട്ട​ത് മ​ത​പ​ണ്ഡി​ത​രാ​യ ഉ​ര്‍ദു എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര്‍ക്കാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രി​ട്ടി​ഷ്‌​വി​രു​ദ്ധ സ​മ​ര​പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ള്‍ക്ക് ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ സ​മൂ​ഹ​ത്തെ പാ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തി​ല്‍ മു​ഖ്യ​പ​ങ്കു വ​ഹി​ച്ച ഭാ​ഷ​യാ​ണ് ഉ​ര്‍ദു. മ​ത​ജാ​തി ഭേ​ദ​മ​ന്യേ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​രു​ടെ​യും സം​സാ​ര​ഭാ​ഷ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. മ​ത​മൈ​ത്രി മു​ഖ​മു​ദ്ര​യാ​ക്കി ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ മ​ണ്ണി​ല്‍നി​ന്ന് പോ​ഷ​ണം സ്വീ​ക​രി​ച്ച് വി​ക​സി​ച്ചു​വ​ന്ന ഭാ​ഷ​കൂ​ടി​യാ​ണി​ത്. ത​നി ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ഉ​ല്‍പ​ത്തി​യു​ള്ള ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യെ ഹി​ന്ദി-​ഉ​ര്‍ദു വേ​ര്‍തി​രി​വി​ലൂ​ടെ നാ​മാ​വ​ശേ​ഷ​മാ​ക്കാ​ന്‍ ശ്ര​മി​ച്ച​ത് ബ്രി​ട്ടി​ഷു​കാ​രാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നാ​യി അ​വ​ര്‍ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ അ​പ​ക​ട​ക​ര​മാ​യ മാ​ര്‍ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു, ഉ​ര്‍ദു​വി​ന് മ​ത​പ​രി​വേ​ഷം ന​ല്‍കി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള വ്യാ​ഖ്യാ​നം. ഉ​ര്‍ദു വി​ഭാ​വ​ന ചെ​യ്ത വൈ​കാ​രി​ക​മാ​യ ഉ​ത്തേ​ജ​നം കൈ​മു​ത​ലാ​ക്കി​യാ​യി​രു​ന്നു ഒ​രു ജ​ന​ത ബ്രി​ട്ടി​ഷു​കാ​രോ​ട് പോ​രാ​ടി​യ​ത്. അ​തി​ന്റെ മു​ന്ന​ണി​പ്പോ​രാ​ളി​ക​ളാ​ക​ട്ടെ മ​ത​പ​ണ്ഡി​ത​രും. ഈ ​വി​ഷ​യ സം​ബ​ന്ധി​യാ​യി ഒ​ട്ടേ​റെ ഉ​ര്‍ദു​കൃ​തി​ക​ള്‍ പ്ര​കാ​ശി​ത​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

ബ്രി​ട്ടി​ഷു​കാ​ര്‍ വി​ത​ച്ച ഉ​ര്‍ദു​വി​രു​ദ്ധ വി​ത്തു​ക​ള്‍ മു​ള​പൊ​ട്ടി​യ​തോ​ടെ അ​തേ​റ്റെ​ടു​ക്കാ​ന്‍ ദു​ഷ്പ്ര​ചാ​ര​ണ​വും അ​സ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യും ആ​യു​ധ​മാ​ക്കി ചി​ല​ര്‍ രം​ഗ​ത്തു​വ​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ പ​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലും പ​ട​ര്‍ന്നു പ​ന്ത​ലി​ച്ച് വ​ള​ര്‍ന്ന ഉ​ര്‍ദു​വി​നു കേ​ര​ള​ത്തി​ല്‍ വേ​രോ​ട്ടം കു​റ​വാ​യി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ല്‍ ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ ത​നി​മ​യി​ല്‍ ഉ​യ​ര്‍ന്നു​വ​ന്ന ഭാ​ഷ എ​ന്ന നി​ല​യി​ല്‍ ഉ​ര്‍ദു​വി​ന് കേ​ര​ള​ത്തി​ല്‍ എ​ക്കാ​ല​ത്തും പൊ​തു​സ്വീ​കാ​ര്യ​ത ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈ​യൊ​രു പ​രി​പ്രേ​ക്ഷ്യ​ത്തി​ലാ​ണ് കെ. ​ആ​ലി​ക്കു​ട്ടി മു​സ്‌​ലി​യാ​രു​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​ത്
പാ​ണ്ഡി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ക​ട​ഭാ​വ​മാ​ണ് ലാ​ളി​ത്യ​വും സൗ​മ്യ​ത​യും എ​ന്ന് സ്വ​ജീ​വി​തം കൊ​ണ്ട് സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ വി​ശ്രു​ത പ​ണ്ഡി​ത​ന്‍ പ്രൊ​ഫ. കെ. ​ആ​ലി​ക്കു​ട്ടി മു​സ്‌​ലി​യാ​ര്‍. സ​മ​സ്ത കേ​ര​ള ജം​ഇ​യ്യ​തു​ല്‍ ഉ​ല​മ​യു​ടെ ജ​ന​റ​ല്‍ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യും പ​ട്ടി​ക്കാ​ട് ജാ​മി​അ നൂ​രി​യ്യ അ​റ​ബി​ക് കോ​ള​ജ് മേ​ധാ​വി​യും നി​ര​വ​ധി മ​ഹ​ല്ലു​ക​ളു​ടെ ഖാ​സി​യു​മാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം. ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷാ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​യും കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ​യും ഉ​ര്‍ദു​വി​ന്റെ അ​വ​സ്ഥ​യെ കു​റി​ച്ചു​മെ​ല്ലാം ആ​ലി​ക്കു​ട്ടി മു​സ്‌​ലി​യാ​ര്‍ സം​സാ​രി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി.

വ്യാ​പ​നം, സ്വാ​ധീ​നം

‘പു​രാ​ത​ന​കാ​ല​ത്ത് ഹി​ന്ദു-​മു​സ്‌​ലിം മൈ​ത്രി​യി​ലൂ​ടെ ജ​ന്മ​മെ​ടു​ത്ത ഭാ​ഷ​യാ​ണ് ഉ​ര്‍ദു. ഇ​ന്നും ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ല്‍ മ​ത​ഭേ​ദ​മ​ന്യേ സാ​ധാ​ര​ണ​ക്കാ​ര്‍ ഈ ​ഭാ​ഷ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു. ഉ​ര്‍ദു​വി​ന് വി​പു​ല​മാ​യ ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ സാം​സ്‌​കാ​രി​ക മാ​ന​മാ​ണു​ള്ള​ത്. ഭാ​ര​തീ​യ സം​സ്‌​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അ​നി​ഷേ​ധ്യ​മാ​യ ഭാ​ഗ​മാ​ണ് ഉ​ര്‍ദു. മു​സ്‌​ലിം സം​സ്‌​കാ​ര​വു​മാ​യി ജ​നി​ത​ക ബ​ന്ധ​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ല്‍കൂ​ടി ഉ​ര്‍ദു​വി​നെ ഒ​രി​ക്ക​ലും മ​ത​ഭാ​ഷ​യാ​യി പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ടു​ത്താ​നാ​കി​ല്ല. ഒ​രി​ക്ക​ലും ഇ​തി​ന് മു​സ്‌​ലിം​മു​ദ്ര ചാ​ര്‍ത്ത​ല്‍ ശ​രി​യാ​യ രീ​തി​യു​മ​ല്ല. കേ​ര​ള​ത്തി​നു പു​റ​ത്ത് മു​സ്‌​ലിം​ക​ള്‍ മി​ക്ക​യി​ട​ത്തും, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ല്‍ മ​ത​പ​ഠ​നം ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത് ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണ്. കേ​ര​ള​ത്തി​ലാ​ക​ട്ടെ അ​റ​ബ് നാ​ടു​ക​ളു​മാ​യു​ള്ള ചി​ര​പു​രാ​ത​ന ബ​ന്ധം കാ​ര​ണം അ​റ​ബി​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​ന​ത്തി​നാ​ണ് മേ​ല്‍ക്കൈ ഉ​ണ്ടാ​യ​ത്. അ​റ​ബി​യും പി​ന്നീ​ട് അ​ധി​നി​വേ​ശ​വി​രു​ദ്ധ നി​ല​പാ​ടി​ന്റെ കാ​ര്‍ക്ക​ശ്യം കാ​ര​ണം അ​റ​ബി​മ​ല​യാ​ള​വും രൂ​പ​പ്പെ​ട്ട​തി​നാ​ല്‍ ഇ​ത​ര​സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ നി​ന്ന് വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യി ഉ​ര്‍ദു​സ്വാ​ധീ​നം ഇ​വി​ടെ പ​രി​മി​ത​പ്പെ​ട്ടു. ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​ന്‍ ജ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും മു​സ്‌​ലിം​ക​ളി​ലും വേ​രോ​ടി​യ​തു​പോ​ലെ കേ​ര​ള​ത്തി​ല്‍ പ്ര​ച​രി​ക്കാ​ന്‍ ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. എ​ന്നാ​ല്‍ ഇ​ന്ത്യ​ന്‍ സം​സ്‌​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി ഉ​റ​വെ​ടു​ത്ത ഉ​ര്‍ദു​വി​നെ കേ​ര​ളം ഉ​ള്ളു​തു​റ​ന്ന് സ്വീ​ക​രി​ച്ച​താ​യി കാ​ണാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കും. ഇ​തി​ല്‍ മ​ത​പ​ണ്ഡി​ത​ന്മാ​രാ​ണ് മു​ഖ്യ പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ച​ത്.

സം​സാ​ര​മ​ധ്യേ കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​യ ചി​ല കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളും അ​ദ്ദേ​ഹം പ​ങ്കു​വ​ച്ചു. ടി​പ്പു​സു​ല്‍ത്താ​ന്റെ കേ​ര​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള ആ​ഗ​മ​നം ഇ​വി​ടെ ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ വ​ള​രാ​നും പ​ന്ത​ലി​ക്കാ​നും സ​ഹാ​യ​ക​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും പ​ല സ്ഥ​ല​നാ​മ​ങ്ങ​ളും ഉ​ര്‍ദു​വി​ല്‍ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി മ​ല​യാ​ള ഭാ​ഷ​യി​ല്‍ ഇ​ടം നേ​ടി​ത​യാ​ണെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. ‘പ​ട്ടി​ക്കാ​ട് ’ എ​ന്ന നാ​മം ‘ഫ​ത്ത​ഹ്ഗ​ഢ് ’ എ​ന്ന ഉ​ര്‍ദു നാ​മ​ത്തി​ല്‍ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്ന് ഉ​ദാ​ഹ​രി​ച്ചു. ത​ന്റെ വീ​ട്ടി​ലെ ലൈ​ബ്ര​റി​യി​ലു​ള്ള ഉ​ര്‍ദു ഗ്ര​ന്ഥ​ശേ​ഖ​ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ശി​ബ്‌​ലി നു​അ്മാ​നി​യു​ടെ ‘അ​ല്‍ ഫാ​റൂ​ഖ് ’ എ​ന്ന പ്ര​ശ​സ്ത ഗ്ര​ന്ഥം പ​ഴ​യ​കാ​ല​ത്തു ത​ന്നെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തി​നെ​യും അ​തി​ന്റെ മ​ല​യാ​ള വി​വ​ര്‍ത്ത​ന​ത്തെ​യും കു​റി​ച്ചെ​ല്ലാം പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ത​ന്റെ ബാ​ല്യ​കാ​ല അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഓ​ത്തു​പ​ള്ളി​ക​ളി​ലും പ​ള്ളി​ദ​ര്‍സു​ക​ളി​ലും പ​ഠ​നം ന​ട​ത്തി​യ​തും ഭാ​ഷ​ക​ള്‍ പ​ഠി​ക്കാ​ന്‍ താ​ല്‍പ​ര്യം ജ​നി​ച്ച​തു​മെ​ല്ലാം അ​ദ്ദേ​ഹം പ​ങ്കു​വ​ച്ചു. ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ പ​ഠി​ക്കാ​നും മ​ന​സി​ലാ​ക്കാ​നും കൂ​ടു​ത​ല്‍ അ​വ​ഗാ​ഹം നേ​ടാ​നും സാ​ധി​ച്ച​ത് കെ.​പി ഉ​സ്മാ​ന്‍ സാ​ഹി​ബ്, കു​ഞ്ഞ​ഹ​സ്സ​ന്‍ സാ​ഹി​ബ്, ഉ​ര്‍ദു കു​ഞ്ഞാ​മു മു​സ്‌​ലി​യാ​ര്‍ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രി​ലൂ​ടെ​യാ​ണെ​ന്നും ജാ​മി​അ നൂ​രി​യ്യ​യി​ലെ പ​ഠ​ന​കാ​ലം ഇ​തി​നു ന​ല്ല​നി​ല​യി​ല്‍ സ​ഹാ​യ​ക​മാ​യെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ഓ​ര്‍ത്തെ​ടു​ത്തു. ജാ​മി​അ​യി​ല്‍ പ​ഠി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്ത് കെ.​പി ഉ​സ്മാ​ന്‍ സാ​ഹി​ബ് ഉ​ര്‍ദു പ​ഠി​പ്പി​ക്കാ​ന്‍ പ്ര​ത്യ​കം ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. എ​ല്ലാ ശ​നി​യാ​ഴ്ച​ക​ളി​ലെ​യും പ​ഠ​ന​ക്ലാ​സു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യു​ടെ വ്യാ​പ്തി​യും പ്രാ​ധാ​ന്യ​വും മ​ന​സി​ലാ​ക്കി​ത്ത​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ ഇ​ത​ര​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ സ​ന്ദ​ര്‍ശ​നം ന​ട​ത്തു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ പ​ഠി​ച്ച​തി​ന്റെ പ്ര​യോ​ജ​ന​ങ്ങ​ള്‍ അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ണ്ണി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ദേ​ശീ​യ ഹ​ജ്ജ് ക​മ്മി​റ്റി ചെ​യ​ര്‍മാ​നാ​യി​രി​ക്കെ ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക ക​ത്തി​ട​പാ​ടു​ക​ളും മ​റ്റു ആ​ശ​യ വി​നി​മ​യ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഉ​ര്‍ദു​വി​ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം സ്മ​രി​ച്ചു.

ജാ​മി​അ നൂ​രി​യ്യ അ​റ​ബി​ക് കോ​ള​ജി​ലെ സ​ന​ദ്ദാ​ന സ​മ്മേ​ള​ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ മു​ഖ്യാ​തി​ഥി​ക​ളാ​യെ​ത്തു​ന്ന ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​ന്‍ നേ​താ​ക്ക​ളി​ല്‍നി​ന്നും പ​ണ്ഡി​ത​രി​ല്‍നി​ന്നും മാ​ധു​ര്യ​മൂ​റു​ന്ന ഉ​ര്‍ദു പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ള്‍ പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ള്‍ ആ​സ്വ​ദി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. ഇ​ത്ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള പ​ല സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ​യും വ്യ​ത്യ​സ്ത പ​രി​പാ​ടി​ക​ളി​ല്‍നി​ന്നും ഇ​തു​പോ​ലെ​യു​ള്ള അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​ണ്ടാ​കാ​റു​ണ്ട്. മ​ത, സാം​സ്‌​കാ​രി​ക പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യു​ടെ സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും സ​ത്ത​യും അ​നു​വാ​ച​ക​രി​ലും ശ്രോ​താ​ക്ക​ളി​ലും എ​ത്തി​ക്കു​ന്ന അ​നു​ഗ്ര​ഹീ​ത പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​ന്‍ അ​ബ്ദു​സ്സ​മ​ദ് സ​മ​ദാ​നി എം.​പി​യു​ടെ സേ​വ​ന​ങ്ങ​ളും സം​സാ​ര​മ​ധ്യേ ആ​ലി​ക്കു​ട്ടി മു​സ്‌​ലി​യാ​ര്‍ ഓ​ര്‍ത്തെ​ടു​ത്തു.

മ​ത​പാ​ഠ്യ​പ​ദ്ധ​തി​യി​ലെ ഭാ​ഷ

പ്രാ​ഥ​മി​ക മ​ത​പ​ഠ​ന കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഉ​ര്‍ദു നി​ര്‍ബ​ന്ധ ഭാ​ഷ​യാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ബി​രു​ദ​ത​ല​ത്തി​ലേ​ക്കും ഉ​ന്ന​ത ക​ലാ​ല​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും എ​ത്തു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ സ്വാ​യ​ത്ത​മാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണ് ക​ര​ണീ​യം. മ​ത​പ​ര​മാ​യ ന​വ​ജാ​ഗ​ര​ണ​ത്തി​നും ഇ​ത് അ​നി​വാ​ര്യ​മാ​ണെ​ന്നാ​ണ് അ​ഭി​പ്രാ​യം. സ്വാ​ഗ​താ​ര്‍ഹ​മാ​യ മാ​റ്റ​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ല്‍ വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ആ​ശ്വ​സി​ക്കാ​നാ​യി​ട്ടി​ല്ല. ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ലും ഉ​ര്‍ദു മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലും ന​മ്മു​ടെ ചു​വ​ടു​റ​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്ന് ഉ​ര്‍ദു പ​രി​ജ്ഞാ​ന​ക്കു​റ​വാ​ണ്. കേ​ര​ള​ത്തി​നു പു​റ​ത്തു​ള്ള സ​മ​സ്ത കേ​ര​ള ജം​ഇ​യ്യ​തു​ല്‍ ഉ​ല​മ​യു​ടെ സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ള്‍ ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് ആ​ശാ​വ​ഹ​മാ​യ പ്ര​വ​ര്‍ത്ത​ന​ങ്ങ​ള്‍ ന​ട​ത്തു​ന്ന​താ​യും അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു.

ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യു​ടെ പ്രാ​ധാ​ന്യം ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം മ​ന​സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണ്. ച​രി​ത്രം വ​ക്രീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇ​ന്ന​ത്തെ കാ​ല​ത്ത് ഈ ​ഭാ​ഷ​യെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ട​തും പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​തും ന​മ്മു​ടെ ബാ​ധ്യ​ത​യാ​ണ്. കേ​ര​ള​ത്തി​നു പു​റ​ത്ത് സ​മ​സ്ത​യു​ടെ മ​ദ്‌​റ​സ​ക​ളി​ല്‍ പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​ര്‍ദു ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണ്. തെ​ന്നി​ന്ത്യ​യി​ല്‍ സ​മ​സ്ത​യു​ടെ നി​ര​വ​ധി സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഉ​ര്‍ദു പ​ഠി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. കേ​ന്ദ്ര-​സം​സ്ഥാ​ന സ​ര്‍ക്കാ​രു​ക​ള്‍ ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​വും സാം​സ്‌​കാ​രി​ക​വു​മാ​യ പ്രാ​ധാ​ന്യം പ​രി​ഗ​ണി​ച്ച് ഭാ​ഷാ പ്ര​ച​ര​ണ​ത്തി​നും പു​രോ​ഗ​തി​ക്കു​മാ​യി പ​ദ്ധ​തി​ക​ള്‍ ആ​വി​ഷ്‌​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണ്. ഉ​ര്‍ദു ലി​പി​യെ ആ​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യോ, ഭാ​ഷ എ​ന്ന നി​ല​യി​ല്‍ ഉ​ര്‍ദു​വി​നെ മ​ത​ത്തി​ന്റെ പേ​രി​ല്‍ മു​ദ്ര കു​ത്തു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ന്ന​ത് തി​ക​ഞ്ഞ അ​നീ​തി​യാ​ണ്. നൂ​റു ശ​ത​മാ​നം മ​തേ​ത​ര​മാ​യ ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ന്തം ഭാ​ഷ​യാ​ണ​ത്. അ​നേ​കം മു​സ്‌​ലി​മി​ത​ര എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര്‍ ഉ​ര്‍ദു സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നു നി​സ്തു​ല​മാ​യ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ള്‍ സ​മ​ര്‍പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ശ്ര​ദ്ധേ​യ​രാ​യ ഹി​ന്ദു, ക്രി​സ്ത്യ​ന്‍, സി​ഖ്, ഉ​ര്‍ദു എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര്‍ എ​ത്ര​യോ ഉ​ണ്ട്.
കേ​ര​ള​ത്തി​ലും ഉ​ര്‍ദു ഭാ​ഷ​ക്ക് ഇ​നി​യു​മേ​റെ പ​രി​പോ​ഷ​ണം ല​ഭി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ട്. ഇ​ത​ര സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ഉ​ര്‍ദു​ഭാ​ഷ​ക്ക് ഇ​നി​യും സാ​ധ്യ​ത​ക​ള്‍ നി​ല​നി​ല്‍ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നും അ​തി​ന്റെ പ്ര​ചാ​ര​ണം കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ അ​നി​വാ​ര്യ​ത​യാ​ണെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു.
•