കൊവിഡ്-19 ബാധിച്ച് മരിച്ചവരുടെ മൃതദേഹങ്ങള്‍ക്കുപിന്നിലും ഒരു ഭീതിയുടെ മറയുണ്ട്. മൃതദേഹങ്ങള്‍ ഏറ്റെടുക്കാന്‍ ഉറ്റവരും ഉടയവരും ഭയക്കുന്നു. അണുബാധ പകരുമോ എന്ന ഭയം തന്നെയാണ് കാരണം. സംസ്‌കരിക്കാന്‍ പോലും അവകാശികളില്ലാതെ അത്തരം മൃതദേഹങ്ങള്‍ ആരുടെയൊക്കെയോ കാരുണ്യത്തിലൂടെ എരിഞ്ഞടങ്ങുന്നുണ്ട്‌.

ഞായറാഴ്ച ഉച്ചയോടെ ലുധിയാനയിലെ ഫോര്‍ട്ടിസ് ആശുപത്രിയില്‍ 69 കാരിയായ സ്ത്രീ കൊവിഡ്-19 അണുബാധയെത്തുടര്‍ന്ന് മരിച്ചു. അവരുടെ മൃതദേഹം ഏറ്റുവാങ്ങാന്‍ കുടുംബം തയ്യാറായില്ല.എന്നാല്‍ മൃതദേഹം ഏറ്റുവാങ്ങാന്‍ ഭരണകൂടം തയ്യാറായി.

കുടുംബം നിരസിച്ചതിനെത്തുടര്‍ന്ന് ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍-ഓണ്‍-ഡ്യൂട്ടി, തഹസില്‍ദാര്‍-കം-സബ് രജിസ്ട്രാര്‍ ജഗ്സിര്‍ സിംഗ് എന്നിവര്‍ മൃതദേഹം ഏറ്റെടുക്കുകയായിരുന്നു. ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ ആവര്‍ത്തിച്ചുള്ള അഭ്യര്‍ത്ഥനകളും തുടര്‍ന്നുള്ള നിരവധി ഫോണ്‍ കോളുകളും കഴിഞ്ഞാണ് മകളും മരുമകനും ഉള്‍പ്പെടെ കുടുംബത്തിലെ മൂന്ന് പേര്‍ ശ്മശാന സ്ഥലത്ത് എത്തിയതെങ്കിലും അവര്‍ ശ്മശാനത്തിന് പുറത്ത് കാറില്‍ നില്‍ക്കുകയാണ് ചെയ്തത്.

 മണിക്കൂറുകളോളം ഫോര്‍ട്ടിസ് ആശുപത്രിയില്‍ മൃതദേഹം ഏറ്റെടുക്കാന്‍ അവരുടെ കുടുംബം വന്നില്ല. 3.5 ലക്ഷം രൂപ ബില്ലുണ്ടായിരുന്നു, അവര്‍ പണം നല്‍കില്ലെന്ന് അവര്‍ പറഞ്ഞു ഞങ്ങള്‍ സമ്മതിച്ചു. ഭരണകൂടം ബില്‍ ക്ലിയര്‍ ചെയ്യുമെന്ന് ഡെപ്യൂട്ടി കമ്മീഷണര്‍ ഉത്തരവിട്ടു, പക്ഷേ കുറഞ്ഞത് കുടുംബാംഗങ്ങളെങ്കിലും അന്ത്യകര്‍മങ്ങള്‍ക്കായി ബോഡി ക്ലെയിം ചെയ്യണം, പക്ഷേ അവര്‍ അത് ചെയ്യാന്‍ വിസമ്മതിച്ചു. വൈകുന്നേരം 5 മണിവരെ, കുടുംബത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഒരാള്‍ മൃതദേഹം ഏറ്റെടുക്കാന്‍ വരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ച് ഞങ്ങള്‍ കാത്തിരുന്നു, പക്ഷേ അവര്‍ ആശുപത്രിയില്‍ എത്തിയില്ല... ഞാന്‍ ആശുപത്രിയിലെത്തി ഭരണകൂടത്തിന് വേണ്ടി മൃതദേഹം ഏറ്റെടുത്തു.ജഗ്സിര്‍ സിംഗ് പറഞ്ഞു

മൃതദേഹം ഷിംലപുരിലെ സ്ത്രീയുടെ വസതിക്ക് അടുത്തുള്ള ശ്മശാനത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. അന്ത്യകര്‍മങ്ങള്‍ക്കായി കുടുംബത്തെ വീണ്ടും വിളിച്ചു.
''ഞങ്ങള്‍ കാത്തിരുന്നു. ഞങ്ങള്‍ ഒരു ഡോക്ടറുടെ സഹായത്തോടെ അവരുടെ കുടുംബത്തോട് സംസാരിക്കുകയും മൃതദേഹങ്ങള്‍ വഴി അണുബാധ പകരില്ലെന്ന്‌ അവരെ പറഞ്ഞു മനസിലാക്കുകയും ചെയ്തു, പക്ഷേ അത് അവര്‍ ഗൗരവമായി കണ്ടില്ല.

ഞാനും പൊലീസും ഉള്‍പ്പെടെ എല്ലാ ഉദ്യോഗസ്ഥരും ശ്മശാനത്തിലുള്ളവര്‍ പോലും ഇവിടെ ഉണ്ട്. ആശുപത്രി അധികൃതര്‍ സിപ്പ്ബാഗില്‍ ശരീരം ശരിയായി പായ്ക്ക് ചെയ്തിരിക്കുന്നതിനാല്‍ അണുബാധയ്ക്ക് പകരാന്‍ ഒരു സാധ്യതയുമില്ല,

സ്വന്തം അമ്മയാണെന്നുള്ള ഭാവം പോലും അവരില്‍ പ്രകടമായിരുന്നില്ല.മൃതശരീരം ഏറ്റെടുത്തത് ഭരണകൂടമാണ് അതുകൊണ്ട് തന്നെ പൂര്‍ണഉത്തരവാദിത്തവും നിങ്ങളുടേതാണ്. മൃതദേഹം സംസ്‌കരിച്ചാലും ഇല്ലെങ്കിലും അവര്‍ക്ക് പ്രശ്നമില്ലെന്നും അവര്‍ വ്യക്തമായി പറഞ്ഞു.

കുടുംബത്തെ ബോധ്യപ്പെടുത്താനുള്ള എല്ലാ ശ്രമങ്ങളും പരാജയപ്പെട്ടതിനെത്തുടര്‍ന്ന്, ഒരു ശ്മശാനത്തൊഴിലാളി സംരക്ഷക സ്യൂട്ട് ധരിച്ച് രാത്രി 10 മണിയോടെ സംസ്‌കാരചടങ്ങുകളിലേക്ക് കടന്നു.

'' അതേ സമയം കൊറോണ വൈറസ് കേസാണെന്ന് ഞങ്ങള്‍ ശ്മശാനത്തൊഴിലാളിയോട്‌
 പറഞ്ഞതിനുശേഷവും അദ്ദേഹം സംസ്‌കാരചടങ്ങുകളില്‍ നിന്ന് പിന്മാറിയില്ല. ഞങ്ങള്‍ അദ്ദേഹത്തെ ശരിയായ സുരക്ഷാ ഗിയര്‍ ധരിപ്പിച്ചു, ഒടുവില്‍ ചിത കത്തിച്ചു, ആ സമയത്തും സ്ത്രീയുടെ സ്വന്തം കുടുംബം ശ്മശാനത്തിനുള്ളില്‍ പോലും പ്രവേശിച്ചില്ല. കാണുന്നത് ഞങ്ങള്‍ക്ക് വിശ്വസിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. ആശുപത്രിയില്‍ നിന്നുള്ള രണ്ട് ആരോഗ്യ പ്രവര്‍ത്തകര്‍ പായ്ക്ക് ചെയ്ത മൃതദേഹം ചിതയില്‍ ഇട്ടതിനുശേഷവും അന്ത്യകര്‍മങ്ങള്‍ നടത്താന്‍ കുടുംബം വിസമ്മതിച്ചു. ഞങ്ങള്‍ അവരോട് കാരണം ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അവര്‍ ഒന്നും പറഞ്ഞില്ല. ഞങ്ങള്‍ ശരീരത്തിനടുത്ത് പോകില്ലെന്നും അത് ഭരണകൂടത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തമാണെന്നും അവര്‍ വീണ്ടും വീണ്ടും പറഞ്ഞു കൊണ്ടിരുന്നു, ''ജഗ്‌സീര്‍ സിംഗ് പറഞ്ഞു.

''ഞങ്ങള്‍ അവരെ എല്ലാവിധ സുരക്ഷാ സ്യൂട്ട് ഉപയോഗിച്ച് വളരെ സുരക്ഷിതമായിട്ടാണ് ഇവിടേക്ക് കൊണ്ടുവന്നത്. എന്നാല്‍ അവര്‍ തങ്ങളുടെ കാറില്‍ ശ്മശാനത്തില്‍ നിന്ന് 100 മീറ്റര്‍ അകലെ ഇരുന്നു. ഇത് ശരിക്കും നിര്‍ഭാഗ്യകരമാണ്. ' എസ്ഡിഎം അമരീന്ദര്‍ സിംഗ് മാല്‍ഹി, ഡിപിആര്‍ഒ പ്രഭീപ് സിംഗ് ദാലിവാള്‍ എന്നിവരുള്‍പ്പെടെ മൂന്ന് ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ സ്വന്തം ഫണ്ട് ഉപയോഗിച്ച് ശനിയാഴ്ച ബാബ ദീപ് സിംഗ് ഗുരുദ്വാരയില്‍ ആന്റി അര്‍ദാസ് അനുഷ്ഠാനം നടത്തുമെന്ന് എഡിസി ഇക്ബാല്‍ സിംഗ് സന്ധു പറഞ്ഞു:

69 കാരി തന്റെ മകനോടൊപ്പം ഷിംലാപുരിയില്‍ താമസിച്ചു വരികയായിരുന്നു, രണ്ടാമത്തെ മകന്‍ കാനഡയിലാണ് താമസിക്കുന്നത് ഇതിനുപുറമെ അവര്‍ക്ക് ഒരു മകളുമുണ്ട്. മാര്‍ച്ച് 17 ന് മൊഹാലിയിലെ മരുമകളുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയ യുവതി മാര്‍ച്ച് 23 ന് അസുഖം ബാധിച്ച് മാര്‍ച്ച് 30 ന് ലുധിയാനയിലെ ഫോര്‍ട്ടിസില്‍ ആശുപത്രിയില്‍ പ്രവേശിക്കുകയായിരുന്നു. ഹൃദയാഘാതത്തെ തുടര്‍ന്ന് ഞായറാഴ്ച മരിച്ചു.

''ഞാന്‍ പോലും ചിത കത്തിക്കാന്‍ തയ്യാറായിരുന്നു. ഇത് മാനവികതയുടെ ഒരു ചോദ്യമായിരുന്നു, പക്ഷേ അത് തെറ്റായ മാതൃക കാണിച്ചു.അതിനാല്‍, എന്റെ സീനിയേഴ്‌സിന്റെ ഉത്തരവ് പ്രകാരം, ചിതയില്‍ തീ കൊളുത്താന്‍ ഞങ്ങള്‍ ശ്മശാനത്തൊഴിലാളിയോട് പറഞ്ഞു. 'ജഗ്‌സിര്‍ സിംഗ് കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു:

ബന്ധു കൂടിയായ എംഎല്‍എ സിമാര്‍ജിത് സിംഗ് ബെയ്ന്‍സ് പറഞ്ഞു,അവര്‍ ഒരിക്കലും ഒരു കുടുംബാംഗത്തിനും സുരക്ഷാ സ്യൂട്ട് നല്‍കിയിട്ടില്ല, അതിനാല്‍ കുടുംബത്തെ കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നത് തെറ്റാണ്. ചൊവ്വാഴ്ച, അവര്‍ ചിതാഭസ്മം എടുക്കാന്‍ ശ്മശാനത്തിലേക്ക് പോകും, അവര്‍ കുടുംബത്തെ കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണെന്നും ഞങ്ങള്‍ക്ക് അറിയില്ല. '

''പ്രദേശത്തെ എംഎല്‍എ പറയുന്നത് കേട്ട് ഞാന്‍ അത്ഭുതപ്പെടുന്നു. മൃതദേഹം കുടുംബം ക്ലെയിം ചെയ്തില്ല, ഞങ്ങള്‍ അവരെ ആവര്‍ത്തിച്ച് ബോധ്യപ്പെടുത്താന്‍ ശ്രമിച്ചിട്ടുണ്ട്. മാത്രമല്ല, യുവതി മരിച്ചപ്പോഴും കുടുംബം വീട്ടിലേക്ക് പോയിരുന്നു. ഇപ്പോള്‍ അവര്‍ പറയുന്നത് ചാരം എടുക്കാന്‍ ചൊവ്വാഴ്ച പോകുമെന്ന്, അവര്‍ക്ക് രോഗം വരില്ലേ ശരീരത്തെ ക്ലെയിം ചെയ്യാത്ത ശരീരമായി സംസ്‌കരിച്ചതിനാല്‍, ഞങ്ങള്‍ സ്വയം ആന്റിം അര്‍ഡാസ് അനുഷ്ഠാനം ചെയ്യുന്നു. എംഎല്‍എയുടെ അവകാശവാദത്തോട് പ്രതികരിക്കുച്ചുകൊണ്ട് എഡിസി സന്ധു പറഞ്ഞു, 

കൊറോണ വൈറസ് ബാധിതരുടെ മൃതദേഹങ്ങള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുമെന്ന ഭയം ഒരു വിവാദത്തിന് ഇടയാക്കിയ പഞ്ചാബിലെ സമീപകാല കേസ് മാത്രമല്ല ഇത്.ഗുര്‍ബാനി മാസ്ട്രോ ഭായ് നിര്‍മ്മല്‍ സിംഗ് ഖല്‍സയുടെ മൃതദേഹം ശ്മശാനത്തില്‍ സംസ്‌കരിക്കാനുള്ള അമൃത്സര്‍ ഭരണകൂടത്തിന്റെ തീരുമാനത്തെ വെര്‍ക്ക ഗ്രാമവാസികള്‍ എതിര്‍ത്തിരുന്നു . ദേശീയപാതയോട് ചേര്‍ന്നുള്ള ഗ്രാമത്തിലെ ഷംലത്ത് സ്ഥലത്താണ് പിന്നീട് സംസ്‌കാരം നടത്തിയത്.

മാര്‍ച്ച് 30 ന് ഫിറോസ്പൂരില്‍ 30 കാരനായ ഒരു രോഗി മരിച്ചു. ഫിറോസ്പൂര്‍ കന്റോണ്‍മെന്റില്‍ ശ്മശാനം അനുവദിക്കാന്‍ പ്രദേശവാസികള്‍ വിസമ്മതിച്ചിരുന്നു, അതിനാല്‍ മൃതദേഹം ഒന്നിനുപുറകെ മൂന്ന് ശ്മശാന സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകേണ്ടിവന്നു.

അതേസമയം, കൊറോണ വൈറസ് ബാധിതരുടെ മൃതദേഹം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനെക്കുറിച്ച് പഞ്ചാബിലെ ആരോഗ്യ, കുടുംബക്ഷേമ വകുപ്പ് ഡയറക്ടര്‍ പഞ്ചാബിലെ എല്ലാ എസ്എസ്പിമാര്‍ക്കും ഡിസികള്‍ക്കും സിവില്‍ സര്‍ജന്മാര്‍ക്കും അയച്ച പുതിയ കത്ത് കേന്ദ്ര ആരോഗ്യ കുടുംബക്ഷേമ മന്ത്രാലയത്തില്‍ നിന്ന് ലഭിച്ചു. കൊവിഡ്-19 മൃതദേഹം കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോള്‍ സ്റ്റാന്‍ഡേര്‍ഡ് മുന്‍കരുതലുകള്‍ ആരോഗ്യ പ്രവര്‍ത്തകര്‍ ,കുടുംബാംഗങ്ങള്‍ക്ക് പാലിക്കണം  കത്ത് വ്യക്തമാക്കുന്നു.