ഹിൻഡൻബർഗ് റിസർച്ചിന്റെ (Hindenburg Research) പുതിയ വെളിപ്പെടുത്തലിന് പിന്നാലെ വീണ്ടും വാർത്തകളിൽ ഇടംപിടിച്ചിരിക്കുകയാണ് 'സെബി'. മുൻപ് പലപ്പോഴും ഈ പേര് നമ്മൾ കേട്ടിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ എന്താണ് യഥാർത്ഥത്തിൽ സെബിയെന്നോ, എന്താണ് ഇതിന്റെ പ്രവർത്തനമെന്നോ പലർക്കും അത്ര അറിവുണ്ടാവില്ല. ഏറ്റവും ലളിതമായി സെബി എന്താണെന്നും, അതിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്താണെന്നുമൊക്കെ നമുക്ക് ഒന്ന് മനസിലാക്കിയാലോ?

സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ച് (Indian Stock Market), മറ്റു മാർക്കറ്റുകൾ, മ്യൂച്വൽ ഫണ്ടുകൾ എന്നിവയൊക്കെ നമ്മൾ കേട്ടിരിക്കുമല്ലോ. ഇവിടെയൊക്കെ നിക്ഷേപം നടത്തുന്ന വ്യക്തികളുടെ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും സെക്യൂരിറ്റീസ് മാർക്കറ്റിൻ്റെ വികസനം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുമായി പ്രവർത്തുന്ന സ്ഥാപനമാണ് സെബി അഥവാ സെക്യൂരിറ്റീസ് ആൻഡ് എക്‌സ്‌ചേഞ്ച് ബോർഡ് ഓഫ് ഇന്ത്യ (SEBI). സെബിയാണ് ഇന്ത്യയിലെ സെക്യൂരിറ്റീസ് മാർക്കറ്റിൻ്റെ പ്രാഥമിക റെഗുലേറ്റർ. 1992 ൽ സെബി ഇന്ത്യയിലെ ഒരു സ്വയഭരണ സ്ഥാപനമായി. എന്നാൽ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് മുൻപ് തന്നെ സെബി ഇവിടെ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചിരുന്നു.

1988-ലാണ് സെക്യൂരിറ്റീസ് മാർക്കറ്റിനെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു നോൺ-സ്റ്റാറ്റ്യൂട്ടറി ബോഡിയായി സെബി ആദ്യമായി സ്ഥാപിതമായത്. ഇത് നിലവിൽ വരുന്നതിന് മുമ്പ്, മൂലധന പ്രശ്‌നങ്ങളുടെ കൺട്രോളർ മാർക്കറ്റിൻ്റെ റെഗുലേറ്ററി അതോറിറ്റിയായിരുന്നു. 1947-ലെ ക്യാപിറ്റൽ ഇഷ്യൂസ് (നിയന്ത്രണ) നിയമത്തിൽ നിന്നാണ് സെബിയ്ക്ക് അധികാരം ലഭിച്ചത്. 1992 ജനുവരി 30-ന് സെബി ഒരു സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനമായി മാറുകയും ഇന്ത്യൻ പാർലമെൻ്റ് 1992 ലെ സെബി ആക്റ്റ് പാസാക്കിയതോടെ നിയമപരമായ അധികാരങ്ങൾ നൽകുകയും ചെയ്തു.

മുംബൈയിലെ ബാന്ദ്ര കുർള കോംപ്ലക്സിലെ ബിസിനസ് ഡിസ്ട്രിക്റ്റിലാണ് സെബിയുടെ ആസ്ഥാനം, കൂടാതെ രാജ്യത്തിനെ നാല് ദിക്കുകളിലുമായി മേഖലാ ഓഫീസുകളും പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. വടക്ക് - ന്യൂഡൽഹി, കിഴക്ക് - കൊൽക്കത്ത, തെക്ക് - ചെന്നൈ, പടിഞ്ഞാറ് - അഹമ്മദാബാദ് എന്നിവയാണ് അവ. 2023 ജൂൺ വരെ, നിക്ഷേപകരുടെ വിദ്യാഭ്യാസം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി ഇന്ത്യയിലുടനീളം വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന 17 പ്രാദേശിക ഓഫീസുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും അവയിൽ 16 എണ്ണവും 2023 ൽ അടച്ചുപൂട്ടി.

സെബിയുടെ പ്രധാന ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളിൽ പെടുന്ന കാര്യങ്ങൾ ഇവയാണ്:

* സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ചുകളെയും മറ്റ് മാർക്കറ്റ് ഇടനിലക്കാരെയും നിയന്ത്രിക്കുന്നു
* മ്യൂച്വൽ ഫണ്ടുകൾ, വെഞ്ച്വർ ക്യാപിറ്റൽ ഫണ്ടുകൾ, മറ്റ് നിക്ഷേപങ്ങൾ എന്നിവ രജിസ്റ്റർ ചെയ്യുകയും നിരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു
* ലിസ്റ്റുചെയ്ത കമ്പനികൾക്കായി വെളിപ്പെടുത്തൽ, പാലിക്കൽ ആവശ്യകതകൾ നടപ്പിലാക്കുന്നു
* വിപണി കൃത്രിമത്വത്തിനും മറ്റ് വഞ്ചനാപരമായ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കുമെതിരായ അന്വേഷണവും നടപ്പാക്കലും
* വിപണി വളർച്ചയും നിക്ഷേപക സംരക്ഷണവും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിന് നയങ്ങൾ വികസിപ്പിക്കുകയും നടപ്പിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു

ഇന്ത്യയുടെ മൂലധന വിപണികളുടെ സമഗ്രതയും കാര്യക്ഷമതയും നിലനിർത്തുന്നതിലും ന്യായവും സുതാര്യവുമായ സമ്പ്രദായങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കുന്നതിലും നിക്ഷേപകരുടെ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും സെബി നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. 

ആരാണ് സെബിയെ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്?

ഇനിപ്പറയുന്ന ആളുകൾ അടങ്ങുന്ന ബോർഡ് ഓഫ് അംഗമാണ് സെബിയെ നിയന്ത്രിക്കുന്നത്:

* കേന്ദ്ര ഗവൺമെൻ്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ചെയർമാൻ
* കേന്ദ്ര ധനമന്ത്രാലയത്തിലെ രണ്ട് അംഗങ്ങൾ
* റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയിൽ നിന്നുള്ള ഒരു അംഗം
* ശേഷിക്കുന്ന അഞ്ച് അംഗങ്ങളെ ഇന്ത്യൻ കേന്ദ്ര ഗവൺമെൻ്റ് നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്നു, അവരിൽ മൂന്ന് പേരെങ്കിലും മുഴുവൻ സമയ അംഗങ്ങളായിരിക്കണം.

നിലവിലെ അംഗങ്ങൾ

മാധബി പുരി ബുച്ച് - ചെയർപേഴ്സൺ
എസ് കെ മൊഹന്തി - മുഴുവൻ സമയ അംഗം
അനന്ത് നാരായൺ ജി -  മുഴുവൻ സമയ അംഗം
അശ്വിനി ഭാട്ടിയ - മുഴുവൻ സമയ അംഗം
കമലേഷ് ചന്ദ്ര വർഷ്ണി - മുഴുവൻ സമയ അംഗം
അജയ് സേത്ത് - പാർട്ട് ടൈം അംഗം
രാജേഷ് വർമ - ​​പാർട്ട് ടൈം അംഗം
എം. രാജേശ്വര റാവു - പാർട്ട് ടൈം അംഗം
വി രവി അൻഷുമാൻ - പാർട്ട് ടൈം അംഗം

മാധബി പുരി ബുച്ച് - Madhabi Puri Buch

സെബിയുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങൾ

* നിക്ഷേപകരുടെ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുക
* വിപണി വികസനം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുക
* മാർക്കറ്റ് ഇടനിലക്കാരെ നിയന്ത്രിക്കുകയും മേൽനോട്ടം വഹിക്കുകയും ചെയ്യുക
* സെക്യൂരിറ്റീസ് നിയമങ്ങളും നിയന്ത്രണങ്ങളും നടപ്പിലാക്കുക

പ്രധാന പ്രവർത്തനങ്ങൾ

* സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ചുകൾ, ബ്രോക്കർമാർ, സബ് ബ്രോക്കർമാർ എന്നിവരുടെ രജിസ്ട്രേഷനും നിയന്ത്രണവും
* വിപണി ഇടപാടുകളുടെയും സമ്പ്രദായങ്ങളുടെയും നിരീക്ഷണവും നിർവ്വഹണവും
* വിപണിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ അന്വേഷണവും പ്രോസിക്യൂഷനും
* പോളിസി സംരംഭങ്ങളിലൂടെ സെക്യൂരിറ്റീസ് മാർക്കറ്റിൻ്റെ വികസനം

സെബിയുടെ അധികാരങ്ങൾ

* മാർക്കറ്റ് സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പരിശോധനയും അന്വേഷണവും
* പിഴയും പിഴയും ചുമത്തൽ
* ലൈസൻസ് സസ്പെൻഷനും റദ്ദാക്കലും
* സ്വത്തുക്കൾ മരവിപ്പിക്കലും കണ്ടുകെട്ടലും

ഇന്ത്യയുടെ മൂലധന വിപണികളുടെ സമഗ്രതയും കാര്യക്ഷമതയും നിലനിർത്തുന്നതിലും ന്യായവും സുതാര്യവുമായ സമ്പ്രദായങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കുന്നതിലും നിക്ഷേപക താൽപര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും സെബി സുപ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. 1999 ലെ ഭേദഗതിക്ക് ശേഷം, നിധികൾ, ചിട്ടി ഫണ്ടുകൾ, സഹകരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവ ഒഴികെയുള്ള കൂട്ടായ നിക്ഷേപ പദ്ധതികൾ സെബിയുടെ കീഴിൽ കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ട്.