കോഴിക്കോട്: 'സേട്ട്ജി ഒരു കാപ്പി കഴിച്ചാലോ'.. ചോദ്യം ഇന്ത്യയുടെ ഉരുക്കുവനിത ഇന്ദിരാ ഗാന്ധിയുടേത്. പതിറ്റാണ്ടുകള്‍ക്ക് മുന്‍പ് ഇതുപോലൊരു റമദാനിലെ സന്ധ്യാസമയത്ത് ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥത്തിലെ ഒരു വേദിയിലായിരുന്നു പ്രതാപിയായ പ്രധാനമന്ത്രി ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ ചോദ്യം. 'മേം സാബ് സോറി, ദിസ് ഈസ് റമദാന്‍. അയാം ഇന്‍ ഫാസ്റ്റിങ് , താങ്ക്‌സ് ( റമദാനായതിനാല്‍ എനിക്ക് വ്രതമാണ്, നന്ദി) ഇതായിരുന്നു ഇബ്രാഹിം സുലൈമാന്‍ സേട്ടിന്റെ മറുപടി. പിറ്റേന്ന് പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ സെക്രട്ടറിയുടെ ഫോണ്‍ വിളി സേട്ടിന് വന്നു. മേം സാബ് താങ്കള്‍ക്കായി നാളെ ഒരു ഇഫ്താര്‍ വിരുന്ന് സംഘടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്നായിരുന്നു ആ സന്ദേശം. പിന്നീട് പ്രസിദ്ധമായിത്തീര്‍ന്ന ഡല്‍ഹിയിലെ രാഷ്ട്രീയ ഇഫ്താറുകളുടെ തുടക്കമായിരുന്നു അത്. 

 ഇന്ദിരാഗാന്ധിയോടും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്‌റുവിനോടും രാജീവ് ഗാന്ധിയോടും ഏറെ അടുപ്പം കാണിച്ച ഇന്ത്യന്‍ ന്യൂനപക്ഷ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ അജയ്യനായ തേരാളിയായിരുന്നു മെഹബൂബെ മില്ലത്തെന്ന് അപരനാമത്തില്‍ അറിയപ്പെട്ട ഇബ്രാഹിം സുലൈമാന്‍ സേട്ട്. പാര്‍ലമെന്റിലെ ആ ഗര്‍ജിക്കുന്ന സിംഹം വിട്ടു പിരിഞ്ഞിട്ട് ഇന്നേക്ക് ഒന്നരപതിറ്റാണ്ട് തികയുന്നു. 2005 ഏപ്രില്‍ 27ന് പുലര്‍ച്ചെയായിരുന്നു അദ്ദേഹം വിടപറഞ്ഞത്. 1960ല്‍ രാജ്യസഭാംഗമായി ഡല്‍ഹിയില്‍ എത്തിയതുമുതല്‍ ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ അദ്ദേഹം നിറഞ്ഞു നിന്നു. പത്തോളം പ്രധാനമന്ത്രിമാരുമായി നേരിട്ടിടപഴകാന്‍ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. 1940കളില്‍ തന്നെ മുസ്‌ലിം ലീഗ് രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ കര്‍മനിരതനായ അദ്ദേഹം 1994ല്‍ സ്വന്തം പാര്‍ട്ടിയായ ഇന്ത്യന്‍ നാഷണല്‍ ലീഗ് രൂപീകരിക്കുംവരേ ലീഗിലെയും ന്യൂനപക്ഷ രാഷ്ട്രീയത്തിലേയും ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടാത്ത നേതാവായിരുന്നു.