ന്യൂഡൽഹി: ഇറാനും ഇസ്റാഈലും തമ്മിൽ തുടർച്ചയായി നാലാം ദിവസവും നടക്കുന്ന സൈനിക ആക്രമണങ്ങളെ ഷാങ്ഹായ് സഹകരണ സംഘടന (എസ്‌സി‌ഒ) ശക്തമായി അപലപിച്ചെങ്കിലും, ഇന്ത്യ ഈ നിലപാടിനോട് യോജിക്കാതെ പിന്മാറി. ഈ തീരുമാനം, റഷ്യയും ചൈനയും നയിക്കുന്ന ഈ യുറേഷ്യൻ രാഷ്ട്രീയ കൂട്ടായ്മയിൽ വിള്ളലുണ്ടാക്കാനുള്ള സാധ്യതയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഇസ്റാഈലുമായുള്ള പ്രതിരോധ ബന്ധവും ഇറാനുമായുള്ള സാമ്പത്തിക ബന്ധവും സന്തുലിതമാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ഇന്ത്യ, സംഘർഷത്തിൽ "സൂക്ഷ്മമായ സന്തുലനം" പാലിക്കുകയാണെന്നാണ് വിദഗ്ധർ വിലയിരുത്തുന്നത്.

ഇസ്റാഈൽ-ഇറാൻ സംഘർഷം: എന്താണ് സംഭവിച്ചത്?

വെള്ളിയാഴ്ച മുതൽ ഇസ്റാഈൽ, ഇറാന്റെ സൈനിക, ആണവ കേന്ദ്രങ്ങൾക്കും ജനവാസ മേഖലകൾക്കും നേരെ നടത്തിയ ആക്രമണങ്ങളിൽ 80-ലധികം പേർ കൊല്ലപ്പെട്ടതായി ഇറാൻ അധികൃതർ അറിയിച്ചു. ഇതിൽ നിരവധി ആണവ ശാസ്ത്രജ്ഞർ, സർവകലാശാല പ്രൊഫസർമാർ, ഇസ്ലാമിക് റെവല്യൂഷണറി ഗാർഡ് കോർപ്സ് (ഐആർജിസി) ഉന്നത കമാൻഡർമാർ എന്നിവർ ഉൾപ്പെടുന്നു. ശനിയാഴ്ച, ഇസ്റാഈലിന്റെ ആക്രമണങ്ങൾ ഇറാനിലെ റിഫൈനറികൾ, പവർ സ്റ്റേഷനുകൾ, എണ്ണ ശേഖരങ്ങൾ എന്നിവ തകർത്തു. ഇതിന് മറുപടിയായി, ടെഹ്‌റാൻ ഇസ്റാഈലിലെ ടെൽ അവീവ്, ഹൈഫ തുടങ്ങിയ നഗരങ്ങളിലേക്ക് നൂറുകണക്കിന് മിസൈലുകളും ഡ്രോണുകളും വിക്ഷേപിച്ചു, ഇതിൽ 13 പേർ കൊല്ലപ്പെടുകയും ഡസൻ കണക്കിന് പേർക്ക് പരുക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതോടെ, ഇറാൻ അമേരിക്കയുമായുള്ള ആണവ ചർച്ചകൾ താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവച്ചു.

എസ്‌സി‌ഒയുടെ പ്രസ്താവന: ഇന്ത്യ എന്തുകൊണ്ട് പിന്മാറി?

2001-ൽ സ്ഥാപിതമായ എസ്‌സി‌ഒയിൽ ചൈന, റഷ്യ, ഇന്ത്യ, ഇറാൻ, പാകിസ്ഥാൻ, ബെലാറസ്, കസാക്കിസ്ഥാൻ, കിർഗിസ്ഥാൻ, താജിക്കിസ്ഥാൻ, ഉസ്‌ബെക്കിസ്ഥാൻ എന്നീ രാജ്യങ്ങൾ അംഗങ്ങളാണ്. 2023-ൽ ഇന്ത്യയുടെ അധ്യക്ഷതയിൽ എസ്‌സി‌ഒയിൽ ചേർന്ന ഇറാൻ, ശനിയാഴ്ച പുറത്തിറക്കിയ പ്രസ്താവനയിൽ ഇസ്റാഈലിന്റെ ആക്രമണങ്ങളെ "അന്താരാഷ്ട്ര നിയമത്തിന്റെയും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ചാർട്ടറിന്റെയും കടുത്ത ലംഘനം" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു. "ഇറാന്റെ പരമാധികാരത്തിന്മേലുള്ള കടന്നുകയറ്റം" പ്രാദേശിക, അന്തർദേശീയ സുരക്ഷയ്ക്ക് ഭീഷണിയാണെന്നും പ്രസ്താവനയിൽ പറഞ്ഞു. എന്നാൽ, ഈ പ്രസ്താവനയെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകളിൽ ഇന്ത്യ പങ്കെടുത്തില്ല.

ഇന്ത്യയുടെ "സന്തുലിത നിലപാട്"

ഇസ്റാഈൽ ആക്രമണങ്ങൾക്ക് ശേഷം, ഇന്ത്യൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി എസ്. ജയശങ്കർ, ഇറാനിയൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി അബ്ബാസ് അരഘ്ചിയുമായി ഫോൺ സംഭാഷണം നടത്തി, സംഘർഷം ഒഴിവാക്കി നയതന്ത്രത്തിലേക്ക് മടങ്ങണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. "ആണവ കേന്ദ്രങ്ങൾക്ക് നേരെയുള്ള ആക്രമണങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ, സ്ഥിതിഗതികൾ ഞങ്ങൾ സൂക്ഷ്മമായി നിരീക്ഷിക്കുന്നു," എന്ന് ഇന്ത്യയുടെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം വ്യക്തമാക്കി. ഇന്ത്യ ഇരു രാജ്യങ്ങളുമായും സൗഹൃദ ബന്ധം നിലനിർത്തുന്നതിനാൽ, "സാധ്യമായ എല്ലാ പിന്തുണയും" നൽകാൻ തയ്യാറാണെന്നും പ്രസ്താവനയിൽ പറഞ്ഞു.

ഇന്ത്യയുടെ തന്ത്രം: ഇസ്റാഈലിനോടും ഇറാനോടും ഒരുപോലെ

ഇന്ത്യ ഇസ്റാഈലിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ആയുധ വാങ്ങുന്ന രാജ്യമാണ്. 2024-ൽ ഗസ്സ യുദ്ധകാലത്ത് ഇന്ത്യൻ കമ്പനികൾ ഇസ്റാഈലിന് റോക്കറ്റുകളും സ്ഫോടകവസ്തുക്കളും വിറ്റതായി അൽ ജസീറയുടെ റിപ്പോർട്ട് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അതേസമയം, ഇറാനിലെ ചബഹാർ തുറമുഖം ഇന്ത്യ വികസിപ്പിക്കുന്നു, ഇത് മധ്യേഷ്യയിലേക്കും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലേക്കും വ്യാപാരത്തിനുള്ള കവാടമാണ്. "ഇന്ത്യ ഇസ്റാഈലുമായുള്ള പ്രതിരോധ ബന്ധവും ഇറാനുമായുള്ള സാമ്പത്തിക ബന്ധവും സന്തുലിതമാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു," മസാച്യുസെറ്റ്സ്-ആംഹെർസ്റ്റ് സർവകലാശാലയിലെ ഗവേഷക ശാന്തി ഡിസൂസ അൽ ജസീറയോട് പറഞ്ഞതായും റിപ്പോർട്ട് വ്യക്തമാക്കുന്നു.

എസ്‌സി‌ഒയിൽ ഇന്ത്യ ഒറ്റപ്പെടുന്നോ?

എസ്‌സി‌ഒയുടെ പ്രസ്താവനയിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിന്നതോടെ, ഇന്ത്യ ബ്ലോക്കിന്റെ ഐക്യത്തെ ദുർബലപ്പെടുത്തിയെന്ന് വിശകലന വിദഗ്ധനായ മൈക്കൽ കുഗൽമാൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. "ഇന്ത്യ-ഇസ്റാഈൽ ബന്ധത്തിന്റെ സങ്കീർണ്ണതയും ഇറാനുമായുള്ള തന്ത്രപരമായ ബന്ധവും ഇന്ത്യയെ ഈ നിലപാട് സ്വീകരിക്കാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു," അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഒബ്സർവർ റിസർച്ച് ഫൗണ്ടേഷനിലെ കബീർ തനേജയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, യുഎസുമായുള്ള ബന്ധം നിലനിർത്താനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ശ്രമവും ഈ തീരുമാനത്തിന് പിന്നിലുണ്ട്. യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപിന്റെ ഭരണകൂടം ഇറാനുമേലുള്ള ഉപരോധം കർശനമാക്കിയതോടെ, ചബഹാർ തുറമുഖത്തെ ഇന്ത്യയുടെ നിക്ഷേപം അപകടത്തിലാണ്.

ചബഹാർ തുറമുഖം: ഇന്ത്യയുടെ തന്ത്രപരമായ താൽപ്പര്യം

ഇറാനിലെ ചബഹാർ തുറമുഖം, പാകിസ്ഥാനെ മറികടന്ന് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലേക്കും മധ്യേഷ്യയിലേക്കും വ്യാപാരം നടത്താൻ ഇന്ത്യയെ സഹായിക്കുന്നു. ട്രംപിന്റെ ഉപരോധ നയങ്ങൾ ഈ പദ്ധതിയെ ബാധിക്കുമെങ്കിലും, ഇറാന്റെ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യം ഇന്ത്യ വിലമതിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് തനേജ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. "ഇന്ത്യയുടെ വ്യാപാര, സുരക്ഷ, പ്രാദേശിക സ്വാധീന താൽപ്പര്യങ്ങൾക്ക് ഇറാൻ നിർണായകമാണ്," അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

ഇസ്റാഈലിന്റെ സുരക്ഷാ തന്ത്രങ്ങളെ അഭിനന്ദിക്കുമ്പോൾ തന്നെ, മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലെ വ്യാപാര-നിക്ഷേപ താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കാൻ ഇന്ത്യ ജാഗ്രത പാലിക്കുന്നു. "ന്യൂഡൽഹി പക്ഷപാതപരമായി കാണപ്പെടാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല," കുഗൽമാൻ വ്യക്തമാക്കി. എസ്‌സി‌ഒയിൽ നിന്ന് അകലം പാലിച്ചുകൊണ്ട്, ഇന്ത്യ തന്റെ ദേശീയ താൽപ്പര്യങ്ങൾക്ക് മുൻഗണന നൽകുകയാണ്, എന്നാൽ ഇത് ബ്ലോക്കിന്റെ ഐക്യത്തിന് വെല്ലുവിളിയാകുമെന്ന് വിദഗ്ധർ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു.