തായ്‌ലൻഡിനും കംബോഡിയയ്ക്കും ഇടയിൽ ഏകദേശം 800 കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള അതിർത്തിയിലെ തർക്കവും 1,100 വർഷം പഴക്കമുള്ള പ്രീഹ് വിഹാർ ശിവക്ഷേത്രവും ഇരുരാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ യുദ്ധസമാനമായ സംഘർഷത്തിന് വഴിവയ്ക്കുകയാണ്. കഴിഞ്ഞ കുറച്ച് ദിവസങ്ങളായി തുടരുന്ന സംഘർഷങ്ങളിൽ ഇതുവരെ കുറഞ്ഞത് 32 പേർ കൊല്ലപ്പെടുകയും 150-ലേറെ പേർക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തതായി റിപ്പോർട്ടുകൾ പറയുന്നു. തായ്‌ലൻഡ് അതിർത്തി മേഖലയിൽ നിന്ന് ഏകദേശം ഒരു ലക്ഷത്തോളം ആളുകളെ ഒഴിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.

സംഘർഷത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലം

തായ്‌ലൻഡിനും കംബോഡിയയ്ക്കും ഇടയിലെ 800 കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള അതിർത്തി വർഷങ്ങളായി തർക്കവിഷയമാണ്. ഈ പ്രദേശത്ത് ഇടയ്ക്കിടെ ചെറിയ തോതിലുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലുകൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെടാറുണ്ട്. തർക്കത്തിന്റെ കാതൽ അതിർത്തി രേഖയും അതിനോട് ചേർന്ന് ഡാങ്‌റെക് പർവതനിരയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന 1,100 വർഷം പഴക്കമുള്ള പ്രീഹ് വിഹാർ ശിവക്ഷേത്രവുമാണ്.

കംബോഡിയയിലെ പ്രീഹ് വിഹാർ പ്രവിശ്യയ്ക്കും തായ്‌ലൻഡിലെ സിസാകെറ്റ് പ്രവിശ്യയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള പർവതപ്രദേശത്താണ് ഈ പുരാതന ഹിന്ദു ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. 1907-ൽ ഫ്രഞ്ച് കൊളോണിയൽ ഭരണകാലത്ത് വരച്ച ഒരു ഭൂപടത്തിൽ ക്ഷേത്രം കംബോഡിയയുടെ ഭാഗമാണെന്ന് രേഖപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. എന്നാൽ, ഈ ഭൂപടം വ്യക്തമല്ലെന്നും ഔദ്യോഗികമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലെന്നും തായ്‌ലൻഡ് വാദിക്കുന്നു.

ALSO READ: കംബോഡിയ-തായ്‍ലൻഡ് സംഘർഷം രൂക്ഷമാകുന്നു; ഇന്ത്യക്കാർക്ക് ജാഗ്രത നിർദേശം, അതിർത്തിയിലേക്ക് പോകരുത് 

1962-ൽ കംബോഡിയ ഈ വിഷയം അന്താരാഷ്ട്ര നീതിന്യായ കോടതിയിൽ (ICJ) ഉന്നയിച്ചു. കോടതി കംബോഡിയയ്ക്ക് അനുകൂലമായി വിധിച്ച്, ക്ഷേത്രം കംബോഡിയയുടെ ഉടമസ്ഥതയിലാണെന്ന് വ്യക്തമാക്കി. എന്നാൽ, ക്ഷേത്രത്തിന് ചുറ്റുമുള്ള 4.6 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ പ്രദേശത്തിന്റെ അവകാശത്തെ ചൊല്ലി തായ്‌ലൻഡ് തർക്കം തുടർന്നു.

2008-ൽ കംബോഡിയ പ്രീഹ് വിഹാർ ക്ഷേത്രത്തെ യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയത് തായ്‌ലൻഡിനെ പ്രകോപിപ്പിച്ചു. ഇതോടെ സംഘർഷങ്ങൾക്ക് തുടക്കമായി. 2011-ൽ ആക്രമണങ്ങൾ രൂക്ഷമായി, 15 പേർ കൊല്ലപ്പെട്ടു. വിഷയം വീണ്ടും അന്താരാഷ്ട്ര നീതിന്യായ കോടതിയിൽ എത്തി. 2013-ൽ കോടതി ക്ഷേത്രവും ചുറ്റുമുള്ള ഭൂമിയും കംബോഡിയയ്ക്ക് അവകാശപ്പെട്ടതാണെന്ന് വിധിച്ചു. പ്രദേശം സൈനികരഹിത മേഖലയാക്കണമെന്നും കോടതി നിർദേശിച്ചു. എന്നാൽ, തായ്‌ലൻഡ് ഈ വിധി അംഗീകരിക്കാൻ തയ്യാറായില്ലെന്നാണ് റിപ്പോർട്ടുകൾ.

പുതിയ സംഘർഷങ്ങളുടെ തുടക്കം

2025 ജൂലൈ 24-ന് പ്രീഹ് വിഹാർ ക്ഷേത്രത്തിന് സമീപം കംബോഡിയൻ സൈന്യത്തിന്റെ സാന്നിധ്യം കണ്ടെത്തിയെന്നും അവർ തായ്‌ലൻഡിന് നേരെ വെടിയുതിർത്തതായും ആരോപിച്ച് തായ്‌ലൻഡ് ആക്രമണം ആരംഭിച്ചു. ഇരു സൈന്യങ്ങളും റോക്കറ്റ് ലോഞ്ചറുകൾ ഉൾപ്പെടെ ഉപയോഗിച്ച് ഏറ്റുമുട്ടി.

പ്രീഹ് വിഹാർ ക്ഷേത്രം: ചരിത്രവും പ്രാധാന്യവും

എ.ഡി. 9-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന പ്രീഹ് വിഹാർ ക്ഷേത്രം, 11-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഖെമർ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ കാലത്ത് സൂര്യവർമ്മൻ ഒന്നാമന്റെ (1002–1050) ഭരണകാലത്ത് നിർമാണം ആരംഭിക്കുകയും സൂര്യവർമ്മൻ രണ്ടാമന്റെ (1113–1150) കാലത്ത് വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ശിവനാണ് ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ. ക്ലാസിക്കൽ ഖെമർ വാസ്തുവിദ്യയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണമാണ് ഈ ക്ഷേത്രം.

പ്രധാന ആരാധനാലയമായ പ്രസാത് ത മുയെൻ തോം മണൽക്കല്ലിൽ നിർമ്മിച്ചതാണ്. ശിവലിംഗം പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തോടൊപ്പം ഒരു ലൈബ്രറിയും ആശുപത്രിയും പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നു, പിന്നീട് മഹായാന ബുദ്ധമതാനുയായികൾ ഇവ നടത്തിയിരുന്നു. 2018-ൽ ഇന്ത്യ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പുനരുദ്ധാരണത്തിനായി കംബോഡിയയുമായി ധാരണാപത്രം ഒപ്പിട്ടിരുന്നു.

സാംസ്കാരികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ

കംബോഡിയയ്ക്ക്, പ്രീഹ് വിഹാർ ക്ഷേത്രം അവരുടെ ഖെമർ ചരിത്രത്തിന്റെയും സംസ്കാരത്തിന്റെയും അവിഭാജ്യ ഘടകമാണ്. രാജ്യത്തെ പ്രധാന ആത്മീയ കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നായാണ് കംബോഡിയ ഇതിനെ കാണുന്നത്. എന്നാൽ, തായ്‌ലൻഡിലെ തീവ്രദേശീയവാദികൾ ക്ഷേത്രം തങ്ങളുടേതാണെന്ന് വാദിക്കുന്നു. അവ്യക്തമായ അതിർത്തി രേഖയാണ് പ്രശ്നം രൂക്ഷമാക്കുന്നത്.

നിരവധി ചർച്ചകൾ നടന്നിട്ടും ക്ഷേത്രവും ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശവും സംബന്ധിച്ച തർക്കം പരിഹരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. ഇരു രാജ്യങ്ങളും പ്രദേശത്ത് സൈന്യത്തെ വിന്യസിക്കുന്നത് സംഘർഷം നിലനിർത്തുന്നതിന് മാത്രമാണ് ഉപകരിച്ചിട്ടുള്ളത്. നിലവിലെ സംഘർഷങ്ങളും ഇതിന്റെ തുടർച്ചയാണ്.

ഈ തർക്കം പരിഹരിക്കപ്പെടാതെ തുടരുന്നത് ഇരു രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലെ ബന്ധത്തെ മാത്രമല്ല, പ്രദേശത്തിന്റെ സമാധാനത്തെയും ബാധിക്കുന്നു. അന്താരാഷ്ട്ര സമൂഹം ഈ വിഷയത്തിൽ ഇടപെട്ട് ഒരു ശാശ്വത പരിഹാരം കാണേണ്ടതുണ്ട്.

The 1,100-year-old Preah Vihear Shiva Temple, located on the Dangrek Mountains, has reignited tensions between Thailand and Cambodia. The dispute over the temple and its surrounding 4.6 sq.km area led to clashes starting July 24, 2025, killing at least 32 and injuring over 150. Thailand evacuated around 100,000 people from the border. Despite ICJ rulings in 1962 and 2013 affirming Cambodia’s ownership, Thailand contests the surrounding land. The temple’s 2008 UNESCO World Heritage listing intensified the conflict.